Vị trí địa lý quần thể danh thắng Tràng An
Quần thể danh thắng Tràng An tỉnh Ninh Bình nằm ở rìa phía Nam của Đồng bằng Châu thổ sông Hồng thuộc miền Bắc Việt Nam, cách thủ đô Hà Nội khoảng 90km Quần thể danh thắng Tràng An tỉnh Ninh Bình nằm ở rìa phía Nam của Đồng bằng Châu thổ sông Hồng thuộc miền Bắc Việt Nam, cách thủ đô Hà Nội khoảng về phía Đông Nam. Tổng diện tích của khu vực Quần thể là 12.252ha, tọa độ điểm trung tâm của Quần thể danh thắng Tràng An là khu vực đền Trần (đền Nội Lâm). Trong đó vùng lõi khu di sản Quần thể danh thắng Tràng An có diện tích 6.226 hecta nằm trong khối đá vôi Tràng An. Chỉ tính riêng số h Qang xuyên thủy đã được khám phá tại nơi đây là 48 hang động xuyên thủy, 31 thung lũng cùng 50 động cạn. Vùng đệm bao quanh với diện tích 6.026 hecta chủ yếu là các cánh đồng lúa, bao gồm 40 di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật và danh lam thắng cảnh đã được nhận diện, xếp hạng ở cấp tỉnh với 18 di tích và cấp quốc gia với 20 di tích.
Ảnh Tràng An Ninh Bình
Đặc biệt ngày 25/6/2014, tại thủ đô Doha (Qatar) Ủy ban Di sản Thế giới thuộc Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức ghi danh Quần thể danh thắng Tràng An – tỉnh Ninh Bình – Việt Nam vào danh mục Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới – Di sản hỗn hợp đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á. Giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An được Ủy ban Di sản Thế giới công nhận dựa trên ba tiêu chí: Văn hóa, vẻ đẹp thẩm mỹ và địa chất địa mạo.
Lịch Sử Hình Thành
Khu du lịch sinh thái hang động Tràng An gắn liền với Khu di tích Cố đô Hoa Lư. Về thăm Tràng An là du khách được chiêm ngưỡng, khám phá lại hệ thống phòng thủ của Kinh đô Hoa Lư thủa trước và hiểu thêm được vì sao vua Đinh Tiên Hoàng lại chọn nơi đây làm đất định đô. Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế và chọn Hoa Lư là vùng núi non hiểm trở để làm Kinh đô. Tại đây, ông cho xây cung điện, đặt triều nghi, đắp thành, đào hào, dựa vào thế núi xây dựng một công trình phòng ngự kiên cố trở thành một pháo đài hiểm trở, biệt lập với bên ngoài. Khi xây dựng các tường thành, vua Đinh Tiên Hoàng đã biết khai thác triệt để thiên nhiên để phục vụ cho con người, ông nối những dẫy núi đá vôi với nhau bằng các tường thành nhân tạo để tạo nên một đô thành vững trãi, độc đáo mà không nơi nào có được. Khu du lịch hang động Tràng An cũng thuộc dẫy núi Thành Trì Thiên Tạo của Kinh đô Hoa Lư xưa. Quý khách có thể thấy xung quanh nơi đây núi bao bọc bốn phía, ẩn dưới mỗi ngọn núi là những hang động, mà điều kỳ diệu ở đây là các hang động này lại được thông với nhau bởi các thung nước, một nơi hết sức hiểm trở tạo nên cho Kinh đô Hoa Lư thế phòng thủ vững chắc, những ngọn núi cao chót vót kia chính là những đài quan sát, những tường thành kiên cố bảo vệ Kinh đô Hoa Lư. Thời gian có thể làm huỷ hoại những công trình kiến trúc cung điện, đền đài nhân tạo nhưng những tường thành núi đá này mãi mãi tồn tại, chính vì thế Kinh đô Hoa Lư còn được gọi là Kinh đô Đá.
Ảnh Tràng An Ninh Bình
Khu du lịch sinh thái hang động Tràng An còn được ví như một “Bảo tàng địa chất ngoài trời” toàn bộ khu vực Tràng An được bao bọc bởi các dãy núi đá vôi hình cánh cung giữa vùng chiêm trũng ngập nước. Các nhà khảo cổ và địa chất khẳng định khu hang động Tràng An – Hoa Lư xưa là một vùng biển cổ, cách ngày nay khoảng 250 triệu đến 200 triệu năm, qua quá trình vận động địa chất mà kiến tạo nên. Những khe nứt của sự vận động đó tạo ra các dòng chảy trong hang động đá vôi. Quý khách có thể nhìn dưới chân các núi đá vôi, nhiều nơi có các hàm ếch, đó chính là dấu tích của biển tiến, biển thoái. Theo các nhà khoa học, các hang động kasrt nổi tiếng của vùng núi đá vôi Hoa Lư – Ninh Bình và phụ cận có cách đây 4.000 năm là một “Hạ Long” ngày nay. Do đó, người ta gọi vùng núi đá vôi Hoa Lư – Ninh Bình là “Hạ Long trên cạn”. Trong hệ thống hang động karst đặc sắc nhất là loại hang nước nằm ngang, xuyên qua lòng các dãy núi lớn, ngập nước thường xuyên, những hang, động này chuyển tải nước đối lưu chảy thông từ khe núi này đến khe núi khác thành một dòng nối liền giữa các thung với nhau.
Những địa điểm du khách cần biết Khi tới Tràng An
Hiện nay Khu du lịch sinh thái Tràng An đã đưa vào khai thác phục vụ khách đến thăm quan ba tuyến du lịch đường thuỷ xuất phát từ bền thuyền Tràng An. Tuyến du lịch số 3 là một tuyến du lịch mới được đưa vào khai thác phục vụ du lịch từ tháng 2/2018, đang thu hút được nhiều khách trong nước và quốc tế. Thời gian tham quan khoảng 3 tiếng, ở tuyến này du khách sẽ đi theo một vòng tuần hoàn khép kín không trùng lặp nhau, với 3 hang động (hang Đột, hang Vân, hang Đại) và tham quan 3 điểm tâm linh (đền Trình, đền Suối Tiên và khu Hành cung Vũ Lâm), bên cạnh đó quý khách sẽ được tham quan phim trường của bộ phim bom tấn Kong: Skull Island, nơi có làng thổ dân được phục dựng lại.
Ảnh Tràng An Ninh Bình
Bắt đầu hành trình, các cô bác lái đò đưa chúng ta lướt nhẹ trên 1 nhánh sông Sào Khê lịch sử, nước trong xanh như một viên ngọc nên người dân địa phương còn đặt cho nó với một tên gọi mĩ miều là dòng suối Ngọc. Độ sâu của sông Sào Khê dao động khoảng 2 – 2,5m, tùy từng khúc, từng đoạn, từng mùa mà có độ nông sâu khác nhau, vào mùa mưa (tháng 7 – tháng 9), nước dâng cao khoảng 3 – 4m, để đảm bảo an toàn cho quý khách nên đã cung cấp đầy đủ hệ thống áo phao trên thuyền. Sào có nghĩa là ngòi, khê có nghĩa là khe, là con ngòi nhỏ chảy luồn lách qua những khe núi. Dòng sông đã chứng kiến nhiều thăng trầm của lịch sử, hơn 1000 năm trước sông đã nâng thuyền đưa Đinh Bộ Lĩnh đi dẹp loạn 12 xứ quân, 42 năm sau sông nâng thuyền đưa Lý Công Uẩn dời đô ra Thăng Long (Hà Nội). Hai bên bờ trước đây là những cánh đồng lúa của bà con canh nông. Năm 2003 thấy được tiềm năng và thế mạnh của vùng đất này, Nhà nước cùng với Doanh nghiệp Xây dựng Xuân Trường đã đầu tư nạo vét những thung lũng, cải tạo lại những hệ thống hang động và phục dựng lại những điểm di tích lịch sử tưởng chừng như đã ngủ yên hơn 10 thế kỷ thức giấc bừng sáng sau đêm dài để trở thành tuyến du lịch nổi tiếng như ngày hôm nay.
Đền Trình
Điểm tham quan đầu tiên trong tuyến du lịch đó là đền Trình, đây là nơi trình diện, khai báo tên tuổi, là nơi trình giấy phép thông hành để vào phía cung trong và hệ thống hang động được may mắn và an toàn. Đền Trình là nơi thờ 4 vị quan tứ trụ đầu triều và những vị quan giám sát của triều đình là: Tả thanh trù và Hữu thanh trù. Cung trong chính là nơi thờ 4 vị quan tứ trụ đầu triều của triều Đinh là: Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Trịnh Tú và Lưu Cơ. Có một điều là 4 vị quan đầu triều cũng sinh năm 924 cùng tuổi vua Đinh Tiên Hoàng. Tử thuở nhỏ là bạn chăn trâu cắt cỏ, lấy bông lau làm cờ, lấy trâu làm ngựa, sau kết nghĩa đào viên coi nhau như anhem ruột thịt lớn lên cùng đi dẹp loạn 12 sứ quân, khai sinh ra nước Đại Cồ Việt luôn kề cận bên vua và được vua tin dùng.
Ảnh Đền Trình Tràng An
Sau khi thắp hương chiêm bái tại đền xin mời quý khách trở ra bến thuyền, các cô bác lái đò sẽ đưa chúng ta vào thăm quan hệ thống hang động của Khu du lịch sinh thái Tràng An. Hang động đầu tiên quý khách sẽ đi qua là hang Đột, với chiều dài hơn 1.000m. Đây là hang động được đánh giá là một trong những hang đẹp nhất và dài nhất tại Quần thể danh thắng Tràng An ở thời điểm hiện tại. Địa hình trong hang khá đặc biệt với nhiều nhũ đá đẹp, đường đi gấp khúc nên đòi hỏi người lái đò chắc tay lái và thật sự khéo léo. Sự phong phú đa dạng, lung linh huyền ảo của hang động làm cho cho du khách được trải nghiệm những cung bậc cảm xúc khác nhau, khám phá vẻ đẹp tinh túy thiên nhiên ban tặng cho vùng đất nơi đây, du khách sẽ thấy mình như lạc vào cõi tiên bồng nguyên cảnh.
Đền Suối Tiên
Trên hành trình đến với đền suối Tiên, du khách sẽ tham quan hang Vân, với chiều dài 400m, thưởng ngoạn vẻ đẹp của non nước hữu tình.
Gần đền suối Tiên có nhà tranh vách đất tái hiện lại cuộc sống của người Việt cổ, có cối xay lúa, nơm úp cá… vào dịp lễ hội đầu năm có dàn nhạc cụ ở đây biểu diễn. Ngôi đền này thờ Thánh Quý Minh Đại Vương và phu nhân của ông, ông là một vị tướng tài ba thời Hùng Vương thứ 18. Theo truyền thuyết dân gian, Đức thánh Quý Minh Đại Vương là một trong ba anh em – ba vị tướng đã được phong Thánh (Đức thánh Tản Viên, Đức thánh Cao Sơn và Đức thánh Quý Minh), là người có công trấn ải Sơn Nam, bảo vệ đất nước thời vua Hùng Duệ Vương (tức Hùng Vương thứ 18). Ngài là một “thượng đẳng thần”, được các triều vua qua nhiều triều đại ban chiếu sắc phong, được nhân dân khắp nơi thờ phụng, trở thành Thành hoàng làng ở nhiều nơi, nổi tiếng là vị thần linh ứng khi dân gian cầu đảo.
Ảnh Đền Suối Tiên
Tương truyền rằng, vùng xung quanh nơi đây có nguồn nước rất trong và sạch, các cô tiên hay xuống đây tắm nên gọi là đền suối Tiên. Trước đây, khi đời sống người dân địa phương còn nhiều khó khăn, khu vực này là nơi thâm sơn cùng cốc, có rất nhiều thú dữ, người dân vào đây kiếm củi, săn thú rất lo sợ những con vật hung dữ này. Khi đó, họ rất tin tưởng vào đức độ, sự hiển linh của vị thánh Quý Minh Đại Vương. Vua Đinh cho xây dựng ngôi đền này với mục đích nhằm mượn uy danh của Đức Thánh để trấn trạch 4 phương Đông, Tây, Nam, Bắc của Kinh thành Hoa Lư xưa. Thực chất, ngôi đền cổ thờ ngài là ngôi đền trấn trạch phía Nam. Theo tâm linh của nhà Đinh, phía Đông là động Thiên Tôn, phía Bắc là đền Thánh Nguyễn Minh Không, phía Tây là chùa Bái Đính, phía Nam là đền Trần bên tuyến 1. Ngôi đền suối Tiên được rước chân nhang từ đền Trần sang, phục dựng y hệt như đền Trần để tiện cho việc thờ cúng.
Đền suối Tiên được xây dựng lại trên nền móng cũ, bằng 4 loại gỗ đinh, lim, sến, táu. Kiến trúc ngôi đền này mang dáng dấp hiện đại, lớn hơn đền Trần bên tuyến 1. Trong đền, tượng Thánh Quý Minh Đại Vương tay cầm bảo trượng giống như là thượng thương bảo kiếm, khăn đai mũ áo chỉnh tề tượng trưng cho một bậc chính nhân quân tử, văn võ toàn tài. Bên cạnh ông là phu nhân, tay cầm quạt tượng trưng cho bậc tiên tri, bà là người quân sư, cũng như giúp việc cho chồng rất nhiều. Hai bên thờ các vị quan văn, quan võ. Có đặt 2 bức tượng ngựa trắng và đỏ tượng trưng cho yếu tố âm và dương. Trong đền còn có bức sắc phong Thánh Quý Minh Đại Vương năm 1783 – Triều vua Lê Hiển Tông, niên hiệu Cảnh Hưng 44.
Ảnh Đền Suối Tiên
Hàng năm, vào ngày 18/3 âm lịch, lễ hội truyền thống Tràng An (Thánh Quý Minh Đại Vương) được tổ chức tại đền Trần (Nội Lâm), đền suối Tiên. Lễ hội được tổ chức nhằm tưởng nhớ và tri ân công đức của Đức Thánh Quý Minh Đại Vương – Người đã có công trong sự nghiệp bảo vệ và gìn giữ nước nhà, đồng thời cũng là dịp để cầu nguyện cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Lễ hội diễn ra trong 02 ngày với nhiều hoạt động như: Lễ dâng hương, rước kiệu và rước chân nhang từ đền Trần về đền suối Tiên; Lễ rước nước và nghi lễ dâng hương tại đền suối Tiên, Hành cung Vũ Lâm; Lễ hô thần nhập tượng tại đền suối Tiên… Cùng với vẻ đẹp của địa thế Quần thể danh thắng Tràng An với sự hấp dẫn ở hệ thống hang động, hệ thống thung nước liên hoàn, tạo thành một vòng tròn khép kín, lễ hội truyền thống Tràng An (Thánh Quý Minh Đại Vương) sẽ góp thêm một nét đẹp văn hóa, tạo sự hấp dẫn trong chuỗi hành trình du lịch của du khách khi đến với Quần thể danh thắng Tràng An.
Hang Đại và Hành Cung Vũ Lâm
Tiếp tục hành trình du khách sẽ đi qua là hang Đại, dài 150m. Đại có nghĩa là lớn, đúng như tên gọi, hang Đại là một trong những hang có lòng hang rộng nhất trong Khu du lịch sinh thái Tràng An.
Ảnh Hang Đại
Qua hang Đại, du khách đến cụm tâm linh đặc biệt Hành cung Vũ Lâm. Đây là nơi các vua nhà Trần lập căn cứ địa để củng cố lực lượng, phản công đánh tan quân xâm lược Nguyên – Mông lần thứ hai và lần thứ ba. Sau cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên – Mông lần thứ nhất, năm 1258, vua Trần Thái Tông 40 tuổi đã nhường ngôi cho con và trở về vùng núi Trường Yên – Ninh Bình lập am để tu hành, mở đầu cho việc xây dựng Hành cung Vũ Lâm. Ngay thời điểm đó vua Trần Thái Tông đã nhận ra địa thế hiểm yếu của khu vực rừng núi Ninh Bình với hệ thống sông ngòi dày đặc liên thông với khu vực hành cung Thiên Trường – Nam Định. Hơn thế với hệ thống núi đá vôi dày đặc, rừng cây rậm rạp dễ phòng thủ, khó tấn công, nơi này rõ ràng là một nơi đắc địa để xây dựng một cứ điểm phòng thủ lâu dài, có thể dễ dàng rút quân từ Thăng Long, Thiên Trường về đây theo dòng sông trong trường hợp bị truy kích. Rõ ràng với địa thế như vậy cứ điểm này dễ dàng khóa chân vó ngựa quân Nguyên Mông vốn chỉ quen chinh chiến trên những vùng thảo nguyên rộng lớn, Hành cung Vũ Lâm trở thành căn cứ địa vững chắc của quân dân thời Trần, có thể chiến đấu trong thời gian dài. Theo lời tấu của danh sỹ Trương Hán Siêu – người Ninh Bình (môn khách của Trần Hưng Đạo có học vấn uyên thâm), các vua triều Trần chiêu mộ dân lưu tán khai hoang lập ấp tiến hành sản xuất nông nghiệp tạo hậu phương về lương thực, tôn tạo những nơi xung yếu làm nên chiến thắng quân Nguyên lần thứ 2 và thứ 3, quét sạch bóng dáng quân giặc ra khỏi Đại Việt, một lần nữa cho thấy nơi đây không chỉ là đất đế đô mà còn là đất chiến địa.
Các vua triều Trần xây dựng nhiều công trình tôn giáo tại đây như chùa A Nậu, chùa Khai Phúc… Hành cung Vũ Lâm cũng là nơi xuất gia tu hành đầu tiên của đức Phật Hoàng Trần Nhân Tông, trước khi Ngài lên Yên Tử lập nên Thiền phái Trúc Lâm mở đầu dòng thiền trong dòng chảy Phật giáo Việt Nam, thời gian vào khoảng tháng 7 năm Giáp Ngọ 1294.
Trong cụm di tích Hành cung Vũ Lâm có nhiều điểm để du khách có thể tham quan chiêm bái như: đền thờ các vị vua Trần ở thế kỷ 13, đền thờ Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn – một vị tướng lừng danh của nhà Trần cũng như lịch sử nước ta. Trần Hưng Đạo (1228-1300) là một danh nhân kiệt xuất của dân tộc đồng thời là danh quân sự cổ kim của thế giới, Chùa Áng La được xây trên một tòa sen khổng lồ với vật liệu xây dựng chủ yếu là bằng đá nguyên khối và gỗ quý, đền thờ tam tòa thánh Mẫu, đền thờ công đồng các tướng lĩnh triều Đinh.
Phía trước cụm di tích Hành cung Vũ Lâm du khách có thể nhìn thấy Thủy Đình, theo quan niệm tín ngưỡng dân gian thì xưa kia, đây là nơi vua Đinh cho những dàn nhạc công biểu diễn văn hóa dân gian như múa rối nước, hát chèo, trầu văn, quan họ…Thủy Đình ở đây còn được treo một quả chuông lớn và được thỉnh lên vào những ngày lễ lớn và chuông chính là bảo pháp của nhà Phật, mỗi tiếng chuông chùa ngân vang thì những hình phạt trong ác đạo được tạm thời dừng nghỉ chúng sinh chịu hình phạt tạm thời được an vui. Hiện nay, vào các dịp lễ hội đầu năm có các dàn nhạc dân tộc ngồi tại đây biểu diễn phục vụ cho du khách đến tham quan, thưởng thức.
Với lợi thế là phong cảnh thiên nhiên kỳ thú có một không hai trên thế giới. Non nước Tràng An còn là địa điểm “vàng” của nhiều bộ phim nổi tiếng trong nước và quốc tế như: Phim “Pan và vùng đất Neverland”, phim “Tấm Cám: Chuyện chưa kể”, phim “Thiên mệnh anh hùng”, đặc biệt là bộ phim bom tấn “Kong: Skull Island” được quay bởi đoàn làm phim Hollywood danh tiếng năm 2016. Tràng An hiện lên trong phim là một quần thể tổng hòa giữa núi đá vôi hùng vĩ, rừng cây xanh mướt ẩn hiện trong mây mù, xen kẽ giữa những hẻm núi là dòng sông bình lặng. Qua xử lý kỹ xảo hình ảnh, cảnh vật thêm phần ảo diệu, lung linh như chốn tiên cảnh ở nhân gian. Qua đó, góp phần quan trọng quảng bá hình ảnh Tràng An không chỉ phạm vi trong nước mà còn trên toàn thế giới.
Hành trình trải nghiệm ngày hôm nay của du khách về với Khu du lịch sinh thái Tràng An là chúng ta đã đi theo dấu chân của vua Đinh Tiên Hoàng đế từ thuở xưa cờ lau tập trận, rèn luyện quân sỹ dẹp loạn 12 sứ quân, lên ngôi Hoàng đế mở ra cho đất nước ta một nền phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên của dân tộc. Linh khí đất trời, hồn thiêng giang sơn cũng hội tụ tại nơi đây, chứng tích lịch sử thiêng liêng đó còn đây và hiển hiện bằng sông, bằng núi ở chính tại nơi này.
Nguồn: Sở Du Lịch Ninh Bình
Với tài liệu tham khảo này, Hải Đăng Travel hy vọng các bạn hướng dẫn viên sẽ lưu lại cho mình những kiến thức nền tảng tốt nhất để hành nghề, giúp du khách hiểu hơn văn hóa lịch sử trên dải đất hình chữ S. Thân mến!
